ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Ενότητα Α (§§ 1 - 2) Προοίμιο
(1) (Εγώ) νομίζω ότι πρέπει, άντρες Αθηναίοι, επειδή συζητάτε για ζητήματα τόσο σημαντικά να παραχωρείτε πλήρη την ελευθερία του λόγου σε κάθε ομιλητή. Εγώ βέβαια ποτέ μέχρι τώρα δε θεώρησα δύσκολο το να διδάξει (κάποιος) εσάς τα άριστα (γιατί, για να μιλήσω γενικά, όλοι σας νομίζω ότι έχετε γνώση γι΄ αυτά), αλλά το να (σας) πείσει να κάνετε πράξη αυτά• γιατί, όταν κάτι αποφασισθεί και ψηφισθεί, τότε απέχει από του να γίνει πράξη το ίδιο όσο ακριβώς (απείχε) προτού να αποφασισθεί.
(2) Είναι λοιπόν ένα πράγμα (από εκείνα) για τα οποία εγώ νομίζω ότι εσείς οφείλετε ευγνωμοσύνη στους θεούς, δηλαδή το γεγονός ότι τώρα αυτοί που σας πολέμησαν πρόσφατα, από δική τους αλαζονεία, σε σας μόνο στηρίζουν τις ελπίδες για τη σωτηρία τους. Και αξίζει να ευχαριστηθείτε με την ευκαιρία που παρουσιάζεται• γιατί θα συμβεί σε σας, αν πάρετε για την ευκαιρία αυτή τις αποφάσεις που πρέπει, να αναιρέσετε έμπρακτα αποκτώντας καλή φήμη τις κατηγορίες εκείνων που συκοφαντούν την πόλη μας.
Ενότητα Β (§§ 3 - 4) Πρόθεσις
(3) Γιατί οι Χίοι και οι Βυζάντιοι και οι Ρόδιοι, κατηγόρησαν εμάς ότι σχεδιάζουμε ύπουλα να τους βλάψουμε, και για το λόγο αυτό κήρυξαν όλοι τους μαζί εναντίον μας τον τελευταίο αυτόν εδώ πόλεμο• ο Μαύσωλος όμως οποίος πρωτοστάτησε στην κίνηση αυτή και (τους) έπεισε, μολονότι ισχυρίζεται ότι είναι φίλος των Ροδίων, θα αποδειχθεί ότι τους έχει στερήσει την ελευθερία τους, και οι Χίοι και οι Βυζάντιοι που παρίσταναν τους σύμμαχούς τους (θα αποδειχθούν) ότι δεν ήρθαν σε βοήθεια (τους) στις δύσκολες στιγμές τους, (4) ενώ εσείς, τους οποίους φοβούνταν, μόνοι απ΄ όλους (θα αποδειχθείτε ότι είστε) αίτιοι της σωτηρίας γι΄ αυτούς. Αν όμως πληροφορηθούν το πράγμα αυτό όλοι (οι Έλληνες) θα κάνετε τους δημοκρατικούς σε όλες τις (δημοκρατικές) πόλεις να θεωρούν αυτό το γεγονός εγγύηση της σωτηρίας τους, αν είναι φίλοι σας• κανένα καλό δεν μπορεί να υπάρξει για σας, μεγαλύτερο από αυτό, από το να κερδίσετε δηλαδή απ΄ όλους με τη θέλησή τους την απαλλαγμένη κάθε υποψίας συμπάθεια.
Ενότητα Δ (§§ 17 - 20) Πίστις (β΄ μέρος)
(17) Σκεφτείτε και τούτο, Αθηναίοι, ότι δηλαδή εσείς έχετε κάνει πολλούς πολέμους και εναντίον δημοκρατιών και εναντίον ολιγαρχιών. Και βέβαια και οι ίδιοι (το) ξέρετε αυτό• αλλά ίσως κανείς σας δε σκέφτεται αυτό, για ποια πράγματα πολεμάτε εναντίον καθενός από τα δύο αυτά καθεστώτα. Για ποια πράγματα λοιπόν πολεμάτε; Εναντίον βέβαια των δημοκρατικών πόλεων ή για τις μεταξύ τους διαφορές, επειδή δεν μπόρεσαν να λύσουν τις διαφορές τους αυτές με κοινή συμφωνία, ή για ένα κομμάτι γης ή για τα σύνορά τους ή για αντιζηλία ή για την αρχηγία•
(18) εναντίον όμως των ολιγαρχιών (δεν πολεμάτε) για κανένα από αυτά, αλλά για το πολίτευμά (τους) και την ελευθερία (τους)• επομένως εγώ τουλάχιστον δε θα δίσταζα να πω ότι νομίζω ότι περισσότερο (σας) συμφέρει να πολεμούν εσάς όλοι οι Έλληνες ζώντας κάτω από καθεστώς δημοκρατικό παρά να είναι φίλοι (σας) ζώντας υπό καθεστώς ολιγαρχικό. Γιατί νομίζω ότι εσείς θα κάνατε ειρήνη εύκολα, όποτε θέλατε, με αυτούς αν ζούσαν υπό καθεστώς δημοκρατικό, ενώ, αν ζούσαν υπό καθεστώς ολιγαρχικό, νομίζω ότι και η φιλία ακόμη δε θα ήταν βέβαιη• γιατί σε καμιά περίπτωση οι λίγοι δε θα έδειχναν συμπάθεια προς τους πολλούς και αυτοί που θέλουν να εξουσιάζουν προς αυτούς που θέλουν να ζουν με βάση την αρχή της ισότητας.
(19) Και απορώ αν κανείς σας δεν πιστεύει ότι και το δικό μας πολίτευμα αντιμετωπίζει κάποιον κίνδυνο, ενώ οι Χίοι και οι Μυτιληναίοι ολιγαρχούνται, και ενώ τη στιγμή αυτή οι Ρόδιοι και όλοι οι άνθρωποι σχεδόν κινδυνεύουν να πέσουν στη δουλεία αυτή, ούτε αναλογίζεται τούτο ότι με κανέναν τρόπο δε θα αφήσουν ήσυχη τη δημοκρατία σας, αν όλοι τους ενωθούν με τον κοινό δεσμό της ολιγαρχίας. Γιατί ξέρουν ότι κανείς άλλος δε θα μπορούσε να ξαναφέρει τα πράγματα στην ελευθερία•
(20) την πόλη λοιπόν εκείνη από την οποία περιμένουν ότι θα προέκυπτε κάποιο κακό γι΄ αυτούς, θα θελήσουν αυτή την πόλη να εξαφανίσουν. Πρέπει λοιπόν να θεωρείτε τους άλλους που αδικούν κάποιους εχθρούς των ίδιων εκείνων που έχουν αδικηθεί• (σας) συμβουλεύω όμως να θεωρείτε εκείνους που καταλύουν τα δημοκρατικά πολιτεύματα και (τα) μετατρέπουν σε ολιγαρχικά κοινούς εχθρούς όλων εκείνων που επιθυμούν την ελευθερία.
Ενότητα Ε (§§ 21 - 24) Πίστις (γ΄& δ΄ μέρος)
(21) Ακολούθως και δίκαιο είναι, άντρες Αθηναίοι, επειδή οι ίδιοι δημοκρατείστε, να αποδεικνύεστε ότι έχετε τέτοια φρονήματα για τις δημοκρατίες που ατυχούν, όποια ακριβώς φρονήματα θα είχατε την αξίωση να έχουν οι άλλοι για σας, που μακάρι να μη συμβεί, αν κάποτε συνέβαινε κάτι τέτοιο. Και πραγματικά, αν κάποιος θα ισχυριστεί ότι οι Ρόδιοι δίκαια έχουν πάθει αυτά που έπαθαν, η περίσταση δεν είναι κατάλληλη να ευχαριστηθεί• γιατί πρέπει οι άνθρωποι που ευτυχούν να αποδεικνύονται ότι πάντοτε σκέφτονται τα καλύτερα για τους ανθρώπους που ατυχούν, επειδή το μέλλον είναι άγνωστο για όλους τους ανθρώπους.
(22) Εγώ ακούω κάποιους να λένε συχνά από το βήμα αυτό ενώπιόν σας ότι κάποιοι θέλησαν να σωθεί αυτή (η δημοκρατία μας), όταν η δημοκρατία μας ατύχησε• από αυτούς εγώ θα μνημονεύσω τη στιγμή αυτή μόνο τους Αργείους με λίγα λόγια. Γιατί δε θα ήθελα εσείς, ενώ έχετε τη φήμη ότι σώζετε κάθε φορά αυτούς που ατυχούν, να αποδειχτείτε κατώτεροι από τους Αργείους στην περίπτωση αυτή, οι οποίοι, μολονότι κατοικούν χώρα γειτονική προς τη Λακεδαίμονα, μολονότι έβλεπαν ότι εκείνοι κυριαρχούσαν στη γη και στη θάλασσα, δε δίστασαν ούτε φοβήθηκαν να φανούν ευνοϊκοί προς εσάς, αλλά και πήραν την απόφαση, όπως λένε, να αντιμετωπίσουν ως εχθρούς τους πρέσβεις που ήρθαν από τη Λακεδαίμονα, για να ζητήσουν κάποιους από τους δικούς σας εξόριστους, αν δε φύγουν πριν δύσει ο ήλιος. (23) Δεν είναι ντροπή λοιπόν, άντρες Αθηναίοι, αν οι Αργείοι δε φοβήθηκαν την εποχή εκείνη την ηγεμονία και τη δύναμη των Λακεδαιμονίων, και εσείς, ενώ είστε Αθηναίοι, θα φοβηθείτε βάρβαρο άνθρωπο, και μάλιστα γυναίκα; Όμως εκείνοι θα μπορούσαν να πουν ότι πολλές φορές έχουν ηττηθεί από τους Λακεδαιμονίους, ενώ εσείς έχετε νικήσει το βασιλιά πολλές φορές, και δεν έχετε αποδειχθεί καμιά φορά κατώτεροι ούτε από τους δούλους του βασιλιά ούτε από αυτόν τον ίδιο• γιατί αν σε ορισμένες περιπτώσεις ο βασιλιάς νίκησε την πόλη (μας), ή δωροδοκώντας τους πιο ανάξιους Έλληνες και προδότες αυτών υπερίσχυσε ή με κανέναν άλλο τρόπο.
(24) Αλλά ούτε το πράγμα αυτό τον ωφέλησε, αλλά θα διαπιστώσετε ότι αυτός συγχρόνως έκανε και την πόλη (μας) αδύνατη μέσω των Λακεδαιμονίων και ότι πολέμησε για τη βασιλεία του προς τον Κλέαρχο και τον Κύρο. Ούτε λοιπόν υπερίσχυσε με έναν πόλεμο φανερό ούτε του ήταν ωφέλιμες οι επιβουλές του. Βλέπω όμως ότι μερικοί από εσάς δεν υπολογίζουν πολλές φορές το Φίλιππο σαν να ήταν ανάξιος λόγου, ότι φοβούνται όμως το βασιλιά σαν να ήταν ισχυρός εχθρός όποιων ανθρώπων θελήσει. Αν όμως δε θα αντιμετωπίσουμε τον ένα ως ασήμαντο, υπακούσουμε σε όλα στον άλλο ως φοβερό, εναντίον ποίων θα αντιπαραταχθούμε, άντρες Αθηναίοι;
Ενότητα ΣΤ (§ 34) Πίστις (ε΄ μέρος)
(34) Γιατί δεν είναι δύσκολο να βρει κανείς τι θα τους κατηγορήσει ή ποια επίπληξη θα κάνει σε σας τους άλλους, αλλά αντίθετα δύσκολο είναι να βρει αυτό, με ποιους λόγους δηλαδή ή με ποια πράξη θα επανορθώσει κανείς αυτά που τώρα δεν είναι σωστά. Ίσως λοιπόν δεν είναι της παρούσης στιγμής να μιλώ για όλα• αλλά αν μπορέσετε να επικυρώσετε με κάποια συμφέρουσα πράξη αυτά που έχετε αποφασίσει, και τα υπόλοιπα ίσως θα πήγαιναν προς το καλύτερο το καθένα με τη σειρά του.
Ενότητα Ζ (§35) Επίλογος
(35) Εγώ λοιπόν νομίζω ότι πρέπει σεις να ασχοληθείτε με τα πράγματα αυτά δυναμικά, και να πράττετε έργα αντάξια της πόλης, αναλογιζόμενοι ότι χαίρεστε να ακούτε, όταν κάποιος επαινεί τους προγόνους σας και διηγείται αυτά που έχουν πραχθεί απ΄ αυτούς και αναφέρει τα τρόπαιά τους. Να νομίζετε λοιπόν ότι οι πρόγονοί σας τα αφιέρωσαν αυτά όχι για να τα θαυμάζετε, όταν τα βλέπετε, αλλά και για να μιμείσθε τις αρετές εκείνων που τα αφιέρωσαν.